Tổng hợp về nhân quả báo ứng trong cuộc đời con người

“Nhân” ở đây là nguyên nhân, hay là nhân duyên. “Quả” chính là kết quả, hay là quả báo. “Nghiệp” chỉ tất cả những hoạt động của cơ thể và tâm can, chia thành ba nghiệp là thân, khẩu và ý. “Báo” chính là báo ứng của nghiệp, là hậu quả của những thiện ác mà nghiệp mang đến. Nhân chính là nghiệp, quả chính là báo.

Nội dung của quy luật nhân quả có thể hiểu đơn giản là bất kì sự vật nào sinh ra và phát triển đều có nguyên nhân và kết quả. Nguyên nhân sinh ra của một sự vật là kết quả mà quá trình phát triển của một sự vật khác mang lại; đồng thời kết quả mà quá trình của một sự vật khác mang lại sẽ quyết định nguyên nhân sinh ra cho một sự vật khác. Nguyên nhân và kết quả liên tục tuần hoàn, vĩnh viễn không dừng lại.

Nói một cách đơn giản, “nhân quả báo ứng” chính là làm thiện được quả báo thiện, còn làm các điều ác bị quả báo ác. “Luật nhân quả” chính là phương thức, quy tắc cùng định luật cố định của nhân quả báo ứng.

Theo Phật giáo, nhân quả thấu suốt tam giới. Về chuyện sớm muộn của quả báo, có ba trường hợp:

Một là hiện báo, hiện tại làm việc thiện thì hiện tại hưởng phúc, hiện tại làm việc xấu thì hiện tại nhận ác báo.

Hai là sinh báo, kiếp này làm việc thiện hay việc ác thì kiếp sau sẽ được sung sướng hay đau khổ.

Ba là hậu báo, những thiện ác của hiện tại, đến kiếp thứ hai, kiếp thức ba thật chí trăm ngàn vạn kiếp sau mới nhận được thiện báo ác báo. Hậu báo tuy rằng không đến sớm nhưng chỉ cần đã gieo nhân nhất định sẽ nhận quả.

Trong số những việc phải chịu nhân quả, những việc dưới đây phải gánh nghiệp nặng nhất, đó là: Bất hiếu, sát sinh, trộm cắp, tà dâm, dối trá, nói lời cay nghiệt... Người ta càng tham sân si nhiều thì càng vướng nghiệp nặng.

Tuy nhiên, nhân quả lại là thứ có thể thay đổi được. Chỉ cần người ta nhận ra sai lầm của mình, biết từ bỏ, biết hối cải, ăn năn thì có thể cải thiện được phần nào số mệnh của mình.

Theo đạo lý 12 nhân duyên, thân thể của chúng là do quả báo mà thành, để đón nhận những thiện ác của nghiệp báo nên mới có tên gọi “báo thân”. Một người gặp phải những điều tốt xấu, tuổi thọ ngắn dài, giàu sang hay nghèo khó, tất cả thuộc về chính báo. Sự tốt xấu của hoàn cảnh gia đình, cái được cái thiếu về người thân con cái, số mệnh được hưởng dày hay mỏng đều thuộc y báo.  Nếu chính báo tốt, y báo tự nhiên cũng sẽ phong phú, đủ đầy; nếu chính báo không tốt, y báo tự cũng sẽ xấu xa, khốn cùng. Những gì chúng ta nhận được ở kiếp này đều là “nhân” từ kiếp trước kết thành “quả” ở kiếp này. Không có bất kì điều gì do bên ngoài tác động cả, mọi thứ đều là tự làm tự chịu.

Chỉ bằng cách thay đổi cái “nhân” ngay từ gốc rễ mới có thể khiến cho “quả” ở tương lai có sự chuyển biến. Mấu chốt của sự chuyển biến là gì? Chính là tâm niệm của chính mỗi người. Mọi thứ đều từ tâm mà ra, tâm có thể tạo nghiệp cũng có thể chuyển nghiệp, đây chính là đạo lý “chuyển biến do tâm”. Nếu như chỉ “biết mệnh” và “an mệnh” thì tiêu cực và vô ích; cần phải biết cải tạo vận mệnh của bản thân, nắm trong tay tương lai của chính mình, vậy mới là tích cực, mới là có ý nghĩa. Cái gọi là “cảnh thay tùy tâm chuyển” cũng cần phải đi từ hiểu biết rõ về nhân quả, rồi từ đó hành thiện diệt ác.

Có thể nói tinh thần của Phật giáo đúng là một tinh thần uyên thâm mà quảng đại. Trong quá trình học tập, có thể dùng quan điểm giáo lý để giải thích những chuyện nhỏ nhặt thường ngày. Nếu như phóng đại sự vật lên, Phật học cũng sẽ bao hàm những hàm ý đó. Học để mà vận dụng, để làm cho cuộc sống của chúng ta thêm ý nghĩa hơn!